Architect in de kijker: van den hout & kolen architecten
Eigentijds en toch tijdloos, met veel aandacht voor detaillering. Zo omschrijven Frans van den Hout en Arno Kolen, oprichters van van den hout & kolen architecten, hun architectuur. Het Tilburgse bureau kan teren op een divers portfolio met kleine en grote projecten in zowel de woning- als utiliteitsbouw. Recent kon het bureau een bijzonder gebouw aan haar palmares toevoegen: de El Feth-moskee in Tilburg, een krachtig, eigentijds gebouw geïnspireerd op de vele illustere voorbeelden in Marokko. Opmerkelijk: voor een sociaal woonproject in de nabijgelegen gemeente Dongen hanteerde Charcoal dezelfde zandkleurige Monet-gevelsteen van Nelissen Steenfabrieken. Of hoe een en dezelfde gevelsteen bij heel uiteenlopende bouwstijlen past.
De plannen voor de bouw van een nieuwe moskee voor de Marokkaanse gemeenschap in Tilburg waren al veertien jaar in de maak. Deze zomer mag de langverwachte nieuwbouw eindelijk haar deuren openen. De nieuwe moskee werd een markant, eigentijds gebouw dat tegelijk binnen de Marokkaanse traditie past.
Tactiele gevel
Een oud bedrijfspand diende plaats te ruimen voor de nieuwbouw. van den hout & kolen architecten maakte van de gelegenheid gebruik om de landschappelijke invulling op het terrein te optimaliseren. “Door een verdraaiing van de plattegrond – die precies op Mekka is georiënteerd – is het achterliggende park visueel veel beter verbonden met de straat, en er is tevens sprake van een verruimd profiel ter plaatse van het gebouw”, legt Frans van den Hout uit. “Hierdoor neemt het gebouw een krachtige maar tegelijk bescheiden positie in binnen zijn omgeving. Voor het ontwerp heb ik mij laten inspireren door de historische moskeeën in Marokko. In Marrakech zijn de moskeeën vierkant en bonkig met een zandstenen huid en een ruw, ietwat verweerd uiterlijk. Daarom heb ik gekozen voor de lichtgele Monet-gevelsteen van Nelissen. Met zijn ruwe structuur en fijne, oneffen nerven in het bezande oppervlak was deze baksteen precies wat ik zocht. Ik wilde een tactiele gevel creëren, die niet al te glad en strak is. Door de bakstenen zowel staand als liggend te plaatsen, krijgen de grote gevelvlakken een grafisch, bijna modernistisch uiterlijk. Het resultaat is een heel eigentijds gebouw dat deel uitmaakt van de stad Tilburg. Dat was trouwens de uitdrukkelijke wens van de opdrachtgever.”
Programmatorische uitdaging
De uitdaging situeerde zich vooral op programmatorisch vlak. Een moskee is namelijk veel meer dan alleen een gebedsruimte. Het is een waar gemeenschapscentrum met leslokalen, feestzalen, winkelruimte,… Ook een parkeergarage onder het bouwvolume behoorde tot de opdracht. “We zijn best fier op deze realisatie. Als westerse architect krijg je niet zo vaak de kans om een moskee te bouwen. Het is dan ook een bijzonder project voor ons bureau”, aldus Frans van den Hout.
Eigen identiteit
Even buiten Tilburg is Dongen gelegen, een kleine gemeente waar van den hout & kolen architecten in de Trappistenstraat een sociaal woonproject heeft gerealiseerd, uitgevoerd in dezelfde gevelsteen als de El Feth-moskee in Tilburg. Het gaat om drie appartementsgebouwen verspreid over een lange strook van 200 meter. De gevels van de gebouwen voldoen aan de Nederlandse norm voor Bijna-Energie-Neutrale-Gebouwen (BENG) en de appartementen worden uitgevoerd volgens het principe van Nul-op-de-Meter (NOM). “De nieuwe gebouwen zijn ingeplant binnen hetzelfde stedenbouwkundig kader als de appartementsgebouwen die er voorheen stonden en die gesloopt zijn. Al hebben we wel een zekere schaalvergroting gerealiseerd”, vertelt Arno Kolen. “De drie gebouwen kregen elk hun eigen identiteit maar behoren duidelijk tot dezelfde familie. Zo is de plattegrond van de appartementen dezelfde terwijl de eigen identiteit voornamelijk tot uiting komt in de gevels.”
Ook hier koos van den hout & kolen architecten voor de lichtgele Monet-gevelsteen van Nelissen, waarvan de kleur refereert naar de monumentale kerk verderop in de Trappistenstraat. “We spelen een grafisch spel van licht en donker metselwerk door de lichte baksteen te combineren met de Grafit-gevelsteen, met een interessante gelaagdheid tot gevolg”, besluit Arno Kolen